TBMM Çevre Komisyonu’nda kabul edilen kanun değişikliği ile plastik alışveriş poşetleri ücretli olacak. Plastik poşetler, tüketiciye en az 25 kuruştan satılacak, ücretsiz satış yapan yerleri ağır cezalar bekliyor.

Konuya girmeden size farklı bir soru yönelteyim:

Kadıköy’de plastik poşet kullanımının yasak olduğunu biliyor muydunuz?

Eski Kadıköy Belediye Başkanı Selami Öztürk o yıllarda üretilen bez poşetler ile

Bilmiyorsanız çok anlaşılır bir durum, çünkü bu yasak Kadıköy’de neredeyse hiç uygulanmıyor. Yeşilist’te bu konuyu ele Deniz Aytekin, Kadıköy Belediyesi’nin doğa dostu birçok uygulamasını beğenerek takip etsek de naylon poşet yasağının çalışmadığına dikkat çekiyor.

Kadıköy Belediyesi 2010 yılında alışverişlerde müşteriye taşımalı amaçlı olarak yeniden kullanılabilir nitelikte file,bez torba,kese kağıdı ve çevre dostu, doğada % 100 yok olma niteliğine sahip poşetlerin kullanılması zorunlu hale getirmişti.

Bu konu hakkında bilgilendirme çalışmaları ve hatta promosyon bez torbaları dağıtılmış olsa da yasak bir türlü uygulanamamış, “Kadıköy’de bez torba kullananların sayısı bir apartmanı, plastik poşet vermeyen dükkanlar ise iki elin parmağını geçmedi”

Kadıköy Belediyesi ile beraber, Adalar, Kartal, Bozcaada, Edremit, Nilüfer Konak, ve Dikili Belediyeleri de naylon poşet yasağı getirmiş ve benzer önlemler almış. Fakat neredeyse hiçbir belediyede naylon poşet kullanımının önüne geçememiş.

Tüketimi azaltacak adımlar atılmadı

Aytekin bu durumun arkasında “doğada çözünen poşetler” olduğunu belirtiyor. Bu poşetler maalesef doğada çözünmemekte ve daha küçük parçalara ayrışarak mikroplastiklere dönüşmekte.

Bu durum ise doğayı koruma felsefesi ile ilerlese de hem çevreye zarar verip, hem de sürdürülebilir gelişmenin ilk hedefi “azaltma” konseptini hayata geçiremiyor Aytekin de çözüm olarak bilinçlendirme çalışmalarının yanında tüketimde azaltmaya gidilmesi için poşetlere depozito konulmasını öneriyordu.

Sadece depozito yeterli mi?

Türkiye genelinde uygulanacak bu yeni yasa tasarısına göre plastik alışveriş poşetleri tüketiciye en az 25 kuruştan satılacak. Plastik poşetleri ücretsiz veren satış noktalarına, kapalı satış alanının her metrekaresi için 10 lira idari para cezası uygulanacak.

2015 yılındaki yasak gelmeden bir gün önce alışveriş yapanlar

Yani bu yasa ile bir depozito sistemi gelecek. İnglitere’de de benzer bir sistem 2015 yılında hayata geçmiş, geçtiğimiz yıl ise bu yasaktan sonra plastik poşet kullanımında %30 oranında bir azalma olduğu açıklanmıştı.

Çok geç olabilir

Bu yasakla ilgili ayrı bir çalışma yayınlayan Greenpeace ise marketlerin hala yılda 810 bin ton plastik poşeti piyasaya sürdüğünü ve değişimin çok yavaş olduğunu savunuyor.

Greenpeace’in araştırmasına göre marketlerin yarısı ancak 20 yıl sonra plastiklerin kullanımını durdurabilecek. Bu süre ise plastik kirliliğin boyutlarını göze aldığımızda çok uzun bir süre.

Yapılan araştırmalar 2025 yılında denizlerdeki plastik parçacıklarının, balıklardan daha fazla olacağını belirtiyor.

Alternatif üretilmesi lazım  

Greenpeace’in araştırması aynı zamanda çok az marketin plastik poşetlere alternatif sunduğu gösteriyor. Türkiye’de de en büyük problem bu gibi gözüküyor.

Yasa her ne kadar depozito getirse de “plastik poşetlerin yerini ne alacak” sorusuna bir cevap vermiş değil. Bez torbalar hem kolay taşınması hem de ; doğaya dost kaynaklardan üretildiğinde; çevreye etkisi daha az olduğu için en basit seçenek olarak duruyor.

İnsanların alışkanlıkları değiştirmesi aslında düşündüğümüzden çok daha kolay bir süreç. MetSims için plastik poşet ve bez poşet arasında çevresel etki araştırmasını ele alan yazısında Orhan Atacan, plastik poşetin aslında yeni bir hayat tarzı olduğunu hatırlatıyor.

Kemal Sunal’ın Kılıbık filminden bez torbalı, kese kağıtlı bir sahne

Atacan, eski yerli filmlerde sıkça gördüğümüz file, torba, pazar arabası, sepet vb. alternatifler, toplumumuzun hala aşina olduğu şeyler olduğunu savunuyor. Günümüzde bile bu alışkanlıklarını devam ettiren birçok insan olduğuna dikkat çeken Atacan, bu yüzden bez poşet kullanımı konusunda umutlu olduğunu belirtiyor.

Açıkçası, ben de açıklamaya katılıyorum. İsveç’te kaldığım dönemde plastik poşetlerin paralı ve pahalı olması sebebi ile ben de sırt çantamda iki tane bez torba bulundurmayı alışkanlık haline getirmiştim. Böylelikle acil bir alışverişim olsa bile bez çantam yanımda oluyordu.

Yine de sürdürülebilir gelişmenin ana konseptlerinden birinin azaltma olduğunu unutmadan bu yolda ilerlemekte büyük fayda var.

Kaynaklar: Yeşilist, The Guardian, MetSims

One Comment

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.